Βρεφικό γάλα: Πως θα επιλέξετε την κατάλληλη βρεφική φόρμουλα γάλακτος!

Η καλύτερη τροφή για το μωρό σας δεν είναι άλλη από… το δικό σας γάλα! Το ανθρώπινο γάλα έχει την ιδανική διατροφική αξία για τον άνθρωπο -με εξαίρεση τη βιταμίνη Κ και την βιταμίνη D για τις πρώτες εβδομάδες ζωής του μωρού. Επηρεάζει θετικά την απορρόφηση και το μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών από τον οργανισμό, την ανάπτυξη και ωρίμανση του εντερικού μικροβιώματος, την ανάπτυξη του εγκεφάλου και των ματιών, ενώ περιορίζει τον κίνδυνο ανάπτυξης λοιμώξεων και αλλεργιών. Το μητρικό γάλα αποτελεί ένα πραγματικό “λειτουργικό τρόφιμο”, παρέχοντας όχι μόνο θρεπτικά, αλλά και βιοενεργά συστατικά (π.χ. συγκεκριμένα βακτήρια), τα οποία προσφέρουν τόσο βραχυπρόθεσμα, όσο και μακροπρόθεσμα οφέλη στην υγεία, την ανοσολογία και την ανάπτυξη του ανθρώπινου οργανισμού. Στην περίπτωση που δεν θηλάζετε -είτε επειδή δεν μπορείτε, είτε από επιλογή ή γιατί το μωρό σας αντιμετωπίζει κάποια πάθηση- αυτό που πρέπει να κάνετε είναι να επιλέξετε το κατάλληλο βρεφικό γάλα.

Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα παρασκευασμάτων για βρέφη και παρασκευασμάτων 2ης βρεφικής ηλικίας, αλλά και ειδικά θεραπευτικά βρεφικά γάλατα που εμπίπτουν στην κατηγορία των “Τροφίμων για Ειδικούς Ιατρικούς Σκοπούς ” και απευθύνονται σε βρέφη με ειδικές ανάγκες ιατρικής φροντίδας.

Δεν είναι, όμως, όλα τα βρεφικά γάλατα ίδια: Ένω όλα τα βρεφικά γάλατα στην Ευρώπη πρέπει να συμμορφώνονται με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία πληρώντας αυστηρούς γενικούς κανόνες όσον αφορά τη σύνθεση και τη σήμανση τους, διασφαλίζοντας την απόλυτη ασφάλεια ως προς τη χρήση τους, δεν είναι όλα ίδια ως προς τη σύνθεση και τη λειτουργικότητά τους. Τα βρεφικά γάλατα μπορεί να παρουσιάζουν διαφορετική αναλογία μάκρο- και μικροθρεπτικών συστατικών, με παράλληλη προαιρετική προσθήκη συστατικών που αποδεικνύονται ασφαλή και κατάλληλα σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται η καινοτομία και η ανάπτυξη προϊόντων.

“Το ανθρώπινο γάλα είναι το μόνο τρόφιμο ειδικά «σχεδιασμένο» να θρέφει ανθρώπους, αντιπροσωπεύονται στην πραγματικότητα την ουσία του τέλειου «λειτουργικού τροφίμου». Τα βρεφικά γάλατα θα πρέπει να κάνουν ό, τι μπορούν για να καταφέρουν να φτάσουν την υψηλότερη ποιότητα του κανονικού μητρικού γάλακτος έτσι ώστε η αύξηση και ανάπτυξη των βρεφών και μικρών παιδιών να είναι παρόμοια με των αποκλειστικά θηλαζόντων”

Ως μητέρα ενός μικρούς παιδιού, ως λάτρης του φαγητού και ως ειδική στην διατροφή, σας παρουσιάζω μερικά χρήσιμα δικά μου σημεία κλειδιά (“takeaways”), που βασίζονται σε αδιάσειστα επιστημονικά στοιχεία και συνεπάγονται σημαντικά πλεονεκτήματα, όχι μόνο για το μικρό/ μικρά σας, αλλά και για το γενικότερο σύστημα διατροφής! 

Takeaway#1 «Ξεκλειδώνοντας» το παζλ των προβιοτικών και πρεβιοτικών….ο συνδυασμός τους αποτελεί την καλύτερη επιλογή για το μικρό σας – βρέφος ή νήπιο
Τα προβιοτικά και τα πρεβιοτικά αποτελούν νέες έννοιες στον τομέα της διατροφής. Η προσθήκη τους στα βρεφικά γάλατα δεν είναι υποχρεωτική αλλά η συνδυαστική τους παρουσία είναι ό, τι πιο καινοτόμο στη βρεφική διατροφή. Ο λόγος; Επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι ο συνδυασμός των κατάλληλων προβιοτικών και πρεβιοτικών βοηθούν το μωρό να «χτίσει» ένα υγιές έντερο ή, αλλιώς ένα ισχυρό εντερικό μικροβίωμα (gut microbiome) - δηλαδή το σύνολο της μικροβιακής κοινότητας του εντέρου. Η νεογνική περίοδος της ζωής μας αποτελεί στάδιο ζωτικής σημασίας για τη συγκρότηση της βακτηριακής κοινότητας του γαστρεντερικού μας συστήματος, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του μικροβιώματός μας ως ενήλικες - αυτό το πολύπλοκο και δυναμικό οικοσύστημα - κατά συνέπεια, στη δια βίου υγεία μας. Ένα υγιές ισορροπημένο εντερικό μικροβίωμα είναι απόκτημα ζωτικής σημασίας για την βέλτιστη υγεία και ανάπτυξη, την πέψη και την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, την προστασία από την σωστή ανάπτυξη και δραστηριοποίηση του ανοσοποιητικού μας συστήματος και την υγεία μας γενικότερα, σωματική, ψυχική και γνωστική. Ανάμεσα στους ποικίλους παράγοντες, ενδογενείς και εξωγενείς, η διατροφή αναδεικνύεται σε παράγοντα καθοριστικής σημασίας στην λειτουργία αλλά και στη ίδια τη δομή ενός σωστού γαστρεντερικού συστήματος.

Takeaway #2 Δεν χρησιμοποιούν όλα τα βρεφικά γάλατα τον ίδιο τύπο υδατάνθρακα.
Το κύριο σάκχαρο του μητρικού γάλακτος είναι η λακτόζη. Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) συνιστά την λακτόζη ως τον προτιμώμενο υδατάνθρακα στα βρεφικά γάλατα – εκτός, αν πρόκειται για προϊόντα με σήμανση “ελεύθερα λακτόζης”.

Takeaway #3 Είναι πολύ σημαντικό η συγκέντρωση πρωτεΐνης στο βρεφικό γάλα να είναι σε χαμηλά επίπεδα
Η υψηλή πρωτεϊνική πρόσληψη στη βρεφική και την πρώιμη παιδική ηλικία έχει αποδειχτεί πως συνδέεται με ταχεία αύξηση και υψηλό σωματικό βάρος και λιπογένεση (παχυσαρκία) στην παιδική ηλικία. Σύμφωνα με τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα η περιεκτικότητα του γάλακτος σε πρωτεΐνη πρέπει να είναι στα χαμηλότερα επιτρεπόμενα όρια.

Takeaway #4 Το ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ γάλα και η βιολογική διατροφή στο σύνολο της αποτελεί την καλύτερη επιλογή για το μικρό/ τα μικρά σας - ιδιαίτερα μέχρι την ηλικία των 3 ετών, αλλά και για το σύστημα διατροφής μας!
Όταν χρησιμοποιώ την λέξη “το καλύτερο”, εννοώ πως η βιολογική ζωϊκή παραγωγή (και βιολογική καλλιέργεια) εξασφαλίζουν υψηλού επίπεδου ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΟΥ. Βιολογικό σημαίνει απαγόρευση χρήσης συνθετικών φυτοφαρμάκων και ορυκτών λιπασμάτων, απαγόρευση χρήσης αυξητικών παραγόντων και γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών κτλ. Βιολογικό σημαίνει παραγωγή μέσω εφαρμογής εγκεκριμένων βιολογικών μεθόδων που σέβονται το περιβάλλον και υψηλά πρότυπα κτηνοτροφικής παραγωγής. Είναι γεγονός πως τα βρεφικά γάλατα είναι υποχρεωμένα να ακολουθούν τις επιταγές της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας και να μην περιέχουν ανιχνεύσιμη ποσότητα καταλοίπων φυτοφαρμάκων - δηλαδή όχι περισσότερο από 0.01 milligrams κατάλοιπων φυτοφαρμάκων ανά κιλό σώματος ή και ακόμα χαμηλότερα επίπεδα εάν πρόκειται για κάποια άλλα πολύ τοξικά φυτοφάρμακα. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι όλα τα Ευρωπαϊκά βρεφικά γάλα είναι κατά κάποιο τρόπο «βιολογικά». Ωστόσο, τα ροφήματα γάλατος για νήπια και μικρά παιδιά (τα λεγόμενα «γάλατα ανάπτυξης») και τα τρόφιμα για μικρά παιδιά γενικότερα δεν εμπίπτουν σε κάποιο νομοθετικό κανονιστικό πλαίσιο, αλλά εντάσσονται στην γενική νομοθεσία των ενηλίκων, που πρακτικά σημαίνει ότι δεν έχουν τα ίδια αυστηρά κριτήρια με αυτά που έχουν τα βρεφικά γάλατα. Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της EFSA (2017), η ασφάλεια των τροφίμων σε γενικές γραμμές είναι υψηλότερη στα βιολογικά από ό, τι στα συμβατικά προϊόντα και πάνω από το 99% των βιολογικών τροφίμων είναι ελεύθερα φυτοφαρμάκων ή περιέχουν φυτοφάρμακα εντός των νόμιμων ορίων. Θυμηθείτε: HΥΨΗΛΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ σε συνδυασμό με την ΥΨΗΛΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΡΟΦΙΜΟΥ είναι το μικρό/ τα μικρά σας υψίστης σημασίας. Μια μη ισορροπημένη διατροφή ή/ και έκθεση - ακόμα και χαμηλά επίπεδα - σε επικίνδυνα συστατικά που περιέχονται πολλές φορές στα τρόφιμα, συνιστά σοβαρή βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη απειλή για το ανώριμο και ταχέως αναπτυσσόμενο σύστημα των βρεφών και των μικρών παιδιών (έως 3 ετών).

Takeaway #5 Ένα καλό «γάλα ανάπτυξης» έχει την καλύτερη σύνθεση για το παιδί σας μέχρι την ηλικία των 3 ετών
Ενώ η EFSA δηλώνει ότι τα «γάλατα ανάπτυξης» - τα ροφήματα γάλακτος για νήπια και μικρά παιδιά -δεν επιφέρουν προστιθέμενη αξία σε μια ισορροπημένη διατροφή που καλύπτει τις ανάγκες των μικρών παιδιών, στην ίδια έκθεση αναφέρεται ότι περιέχουν περισσότερα ωμέγα-3 λιπαρά οξεά [ALA, DHA (σε περίπτωση που έχει προστεθεί)], σίδηρο και βιταμίνη D συγκριτικά με τα πλήρη αγελαδινά γάλατα και αποτελούν σημαντικό τρόπο αύξησης των διαιτητικών προσλήψεων στα συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά στα βρέφη και μικρά παιδιά, που είτε έχουν ανεπάρκεια είτε είναι στο όριο της ανεπάρκειας των συστατικών αυτών. Σύμφωνα με την EFSA, είναι γεγονός ότι η κατανάλωση ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, σιδήρου, βιταμίνη D είναι χαμηλή σε βρέφη και μικρά παιδιά. Το πλήρες αγελαδινό γάλα δεν περιέχει καθόλου DHA, το οποίο συμβάλει στην φυσιολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου (και κατά συνέπεια, της γνωσιακής και συμπεριφορικής ανάπτυξης) και της όρασης των παιδιών.
Η σύσταση του γάλακτος επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες που αφορούν το ίδιο το ζώο που παράγει ή το περιβάλλον στο οποίο ζει, όπως είναι η διατροφή του, η φυλή του, το στάδιο της γαλακτικής περιόδου, οι διαχειριστικοί παράγοντες κ.α., γι’αυτό και είναι απαραίτητο όλοι αυτοί οι παράγοντες να συνεκτιμώνται όταν πραγματοποιούνται συγκρίσεις γάλακτος.

Μην παραλείπετε να συζητάτε με τον παιδίατρο σας ή/ και με εξειδικευμένο διαιτολόγο στην περίπτωση που έχετε οποιαδήποτε ειδική ή επιπλέον απορία.

Προσωπικά, μετά από 6 μήνες αποκλειστικού θηλασμού του μικρού μου, το βιολογικό γάλα HiPP ήταν που ήρθε να καλύψει όλες τις ανάγκες του που γνώριζα πως έπρεπε να καλυφθούν στην περίοδο του απογαλακτισμού, αλλά και τις ανάγκες των τριών πρώτων χρόνων της ζωής του: υψηλή βιολογική ποιότητα, αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα όσον αφορά την ανάπτυξη και την υγεία του εντέρου, προστασία μέσω του “χτισίματος” ενός γερού ανοσοποιητικού, ενώ παράλληλα η παραγωγή του συμμορφώνεται με τις προδιαγραφές ασφάλειας και σεβασμού ως προς τα πρότυπα προστασίας του περιβάλλοντος -είναι γνωστό πως τα ζώα της HiPP εκτρέφονται βάσει ηθικών κτηνοτροφικών πρακτικών και τρέφονται φυσικά, με τροφές που δεν περιέχουν αυξητικούς παράγοντες ή ορμόνες. Αγαπώ, και πιστεύω και εσείς το ίδιο, τις τροφές που είναι καλύτερες και για τον άνθρωπο, αλλά και για τον πλανήτη

Με αγάπη
Χριστίνα Κωστάρα
Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MMedSci